کد مطلب:295102 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:98
اهمیت نام خانوادگی در قانون
نام خانوادگی، جزئی از نام است. نام خانوادگی از آن جهت كه در میان اجتماع، بیشتر بر سر زبانهاست از اهمّیت بیشتری برخوردار است، لذا اسم هر شخص را نام كوچك گویند و در مقابل نام خانوادگی، نام بزرگ محسوب می شود. مجموع این دو نام، نامی كامل به شمار می رود.
نام خانوادگی همیشه حاكی از اصالت خانوادگی و یا عدم آن است، [1] .
لذا قانون توجه خاصی به آن دارد.
قانون برای اشخاص، حق تقدم در نام خانوادگی قایل است. [2] . و
اگر كسی نام خانوادگی فرد دیگری را بدون اجازه از او برگزیند و اداره ی ثبت در این مورد اشتباه كرده و برای او سند سجلی (شناسنامه) صادر كند، صاحب حق تقدم می تواند از طریق دادگستری علیه فرد مورد نظر طرح دعوی كند و او را ملزم به تغییر نام خانوادگی اش بنماید. [3] .
«حق تقدم» به ارث نیز می رسد و هر یك از وارث می تواند علیه غاصب نام خانوادگی، طرح دعوی نماید. [4] لكن هنگام اجازه به دیگری، برای اینكه بتواند آن نام خانوادگی را اختیار كند باید تمام ورثه بالاتفاق اجازه دهند. [5] حتی عدم اجازه یك نفر نیز مانع اخذ آن خواهد شد، گرچه وارث بیش از هزار نفر باشند.
حتی پس از آنكه صاحب «حق تقدم»، نام خانوادگی خود را تغییر داد باز هم «حق تقدم» محفوظ است. [6] .
قانون از كسی كه بر اثر جرِم یكی از افراد خانواده، از داشتن نام خانوادگی خود سرافكنده باشد دفاع كرده و اجازه ی تغییر نام خانوادگی اش را به او داده است. [7] .
نام خانوادگی، آنقدر دارای اهمیت است كه هر شخص فقط یك بار در تمام عمر خود می تواند آن را تغییر دهد. [8] .
تغییر نام خانوادگی فقط با تصویب ریاست سازمان ثبت احوال كشور، قانونی است. [9] .
همه این موارد و آنچه ذیلا ارائه خواهد شد نشانگر اهمیت نام خانوادگی در قانون است.
[1] مردم مي گويند: طايفه ي فلاني، طايفه اي اصيل است، اما فلاني فاميلي شان بد دررفته است. آدمهاي اصيلي نيستند.
[2] «دارنده ي حق تقدم نام خانوادگي، كسي است كه براي اولين بار در قلمرو هر اداره ي ثبت احوال مستقل نام خانوادگي خاصي به نام او ثبت شده باشد. ملاك تشخيص، تاريخ صدور سند سجلي خواهد بود» مردم مي گويند: طايفه ي فلاني، طايفه اي اصيل است، اما فلاني فاميلي شان بد دررفته است. آدمهاي اصيلي نيستند. ص 81، بند 4، دستورالعمل امور مربوط به نام خانوادگي تاريخ اجرا 1/ 4/ 62.
[3] «دارنده يا دارندگان حق تقدم مي توانند به طور فردي، يا دسته جمعي عليه كسي كه نام خانوادگي آنان را بدون حق اتخاذ كرده باشد اقامه دعوي نموده و در حدود قوانين مربوط، تغيير نام خانوادگي غاصب را بخواهند رسيدگي به اين امر در صلاحيت دادگاه خواهد بود.» مردم مي گويند: طايفه ي فلاني، طايفه اي اصيل است، اما فلاني فاميلي شان بد دررفته است. آدمهاي اصيلي نيستند. بند 10، ص 83.
[4] «حق تقدم نام خانوادگي پس از فوت دارندگان آن به ورثه قانوني او منتقل مي شود». مردم مي گويند: طايفه ي فلاني، طايفه اي اصيل است، اما فلاني فاميلي شان بد دررفته است. آدمهاي اصيلي نيستند.
[5] «حق تقدم نام خانوادگي،با رعايت تاريخ تقدم صدور اسناد، مختص اشخاصي است كه به نام آنان در دفاتر مخصوص نام خانوادگي ادارات ثبت احوال، به ثبت مي رسد و ديگري حق اختيار آن را در آن اداره ندارد، مگر با اجازه ي دارنده ي حق تقدم. و اين حق پس از وفات به ورثه قانوني او، انتقال مي يابد و هر يك از وراث مي تواند، شخصي را كه نام خانوادگي او را (بدون مجوز قانوني) اختيار كرده مورد اعتراض و تعقيب قانوني قرار دهد و تغيير نام خانوادگي او را از دادگاه بخواهد ولي وراث بالاتفاق مي توانند به ديگري اجازه دهند كه نام خانوادگي آنها را اختيار نمايد». ماده ي 41 و بند آخر قانون ثبت احوال.
[6] «دارنده ي حق تقدم در صورتي كه نام خانوادگي خود را تغيير دهد، نام خانوادگي قبلي او در قلمرو آن اداره بلامعارض نخواهد بود». مردم مي گويند: طايفه ي فلاني، طايفه اي اصيل است، اما فلاني فاميلي شان بد دررفته است. آدمهاي اصيلي نيستند. بند 1- 5، ص 82.
[7] بند 6، ماده ي 13، دستورالعمل امور مربوط به نام خانوادگي.
[8] «هر كس مي تواند پس از رسيدن به سن قانوني 18 سال تمام... نام خانوادگي خود را فقط براي يك بار تغيير دهد». همان، ماده ي 6 دستورالعمل شماره 2 امور مربوط به نام خانوادگي، ص 82. يك استثنا وجود دارد. اگر فردي، نام خانوادگي خود را تغيير دهد و پس از آن، پدر آن شخص نام خانوادگي خود را تغيير دهد، فرد مذكور مي تواند به دليل «اتحاد نام خانوادگي با پدرش» براي بار دوم، نام خانوادگي خود را تغيير دهد.
[9] «تغيير نام خانوادگي با تصويب سازمان ثبت احوال كشور خواهد بود».ماده ي 40، قانون ثبت احوال. و «تغيير نام خانوادگي با تصويب رياست سازمان ثبت احوال كشور مي باشد» ماده ي 15 دستورالعمل همان ص 85.